گفت وگو با هنرمندان صنایع دستی در حاشیه نمایشگاه «خانه صنایع دستی ایران» | هنر ایرانی در تنگناهای اقتصادی

ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ اقتصاد هنر شاخه‌ای است که به چرخه تولید، توزیع و مصرف آثار هنری می‌پردازد و نقش مهمی در توسعه فرهنگی و اقتصادی جامعه دارد. اما این حوزه با تنگنا‌های متعددی روبه رو است؛ از جمله نقدینگی محدود هنرمندان، نبود حمایت‌های مالی پایدار از سوی نهاد‌های دولتی و شکل گیری بازار‌های غیررسمی که باعث کاهش ارزش آثار می‌شود.

همچنین، تحریم‌ها و مشکلات نقل وانتقال مالی بین المللی، دسترسی هنرمندان به بازار‌های جهانی را محدود کرده است و سبب کاهش درآمد و انگیزه خلاقیت می‌شود. ضعف در آموزش‌های اقتصادی تخصصی و نبود بستر‌های مناسب برای بازاریابی و فروش نیز از چالش‌های دیگر است که اقتصاد هنر را تحت فشار قرار داده است؛ از این رو، برای رشد این بخش به برنامه ریزی جامع، حمایت‌های مادی و معنوی و ایجاد زیرساخت‌های معتبر بازار نیاز داریم.

چندی پیش، رویدادی ویژه برای هنرمندان صنایع دستی در «خانه صنایع دستی ایران» واقع در مشهد برگزار شد؛ با هدف تقویت و تمرکز بر اقتصاد هنر، تا علاقه‌مندان بتوانند با کمترین قیمت، آثار هنری را خریداری کنند. در ادامه، گفت وگویی با برگزارکننده این نمایشگاه و چند نفر از هنرمندان حاضر در آن داشتیم که پیش روی شماست.

چرخه اقتصاد نیازمند کمک هنرمندان و هنردوستان

ناهید گازرانی، مدیر خانه صنایع دستی ایران و برگزارکننده این نمایشگاه، بیان کرد: این رویداد مختص هنرمندان صنایع دستی بود. استقبال از آن بد نبود، اما انتظار می‌رفت بهتر باشد؛ چراکه یک فرصت بسیار استثنایی برای همه هنرمندان محسوب می‌شد. اینکه شرایط نمایش کالا‌هایی فراهم شود که از دایره فروش خارج شده‌اند، به معنای آن است که کسانی در حال کمک به چرخه اقتصاد هنر هستند تا هنرمند بتواند کالای تولیدی خود را به پول تبدیل کند.

وی هدف از برگزاری نمایشگاه را ایجاد فرصت برای هنرمندانی دانست که خود امکان معرفی و فروش آثارشان را نداشتند و گفت: امیدواریم این گونه نمایشگاه‌ها موقعیتی فراهم کند تا بتوانیم سایر کالا‌های هنری را نیز بیشتر معرفی کنیم و شرایط خوبی برای هنرمندان ایجاد شود.

 متأسفانه در افت وخیز‌های اقتصادی، مسئله‌ای که برای هنر پیش می‌آید این است که در سبد خرید خانوار کم رنگ و کم رنگ‌تر می‌شود. اکنون فقط گروهی از مردم با علاقه کالا‌های هنری را خریداری می‌کنند وگرنه بیشتر آن‌ها ضرورتی برای خرید آن احساس نمی‌کنند.

بخشی از این مسئله نیاز به فرهنگ سازی دارد که باید سال‌ها پیش صورت می‌گرفت، اما از سوی دیگر نمی‌توان چندان خرده گرفت؛ زیرا خانواده‌ها از نظر اقتصادی ضعیف شده‌اند. کسی که درگیر تأمین مایحتاج روزانه خود است، نمی‌تواند به خرید آثار هنری فکر کند.

گازرانی از اهمیت بازاریابی دیجیتال سخن گفت و اظهار کرد: این امر امروز در همه مباحث فروش حرف اول را می‌زند و بسیار تأثیرگذار است. در حوزه صنایع دستی نیز شاید حتی پررنگ‌تر باشد. بهترین، سهل‌ترین و پرسرعت‌ترین شیوه اطلاع رسانی، فضای مجازی است. ما آمادگی همکاری با مجموعه‌های فرهنگی و هنری را داریم تا با ایجاد گروه‌های کمکی، هنرمندان به نتایجی قابل قبول‌تر دست یابند.

نقاشی ایرانی در انزوا

صدیقه عطایی، هنرمند نقاش، معتقد است:نقاشی ایرانی کمی در انزوا قرار گرفته و جوانان کمتری به سراغ آن می‌آیند، زیرا صبر و حوصله زیادی نیاز دارد. به دلیل اینکه جوانان می‌خواهند زودتر نتیجه بگیرند برایشان مقداری سخت

است. عطایی که در خانه ملک به تدریس آبرنگ می‌پردازد، گفت: کسانی که به آنجا می‌آیند طرف داران واقعی هنر هستند و استقبال خوب است. اما باید تبلیغات بیشتری صورت گرفته و در مناسبت‌های مختلف از این آثار هنری بهره گرفت.

آشنایی با دست سازه‌های نقره به روش ریزه قلم اصفهان

شیما خزایی که با دست سازه‌های نقره به روش ریزه قلم اصفهان در این نمایشگاه حضور دارد درباره هنر خود توضیح داد: زیورآلات من از صفر تا صد دست ساز است و بیشتر برای طلا و نقره کار کرده‌ام. سنگ‌ها نیز همه اصل و طبیعی هستند. نقره‌ای که در این آثار استفاده شده عیار بالاتری نسبت به کار‌های موجود در بازار دارد، تا حالت نرم تری داشته باشد و بتوان قلم زنی کرد. کار دیگر من سبک کاروینگ است که بر روی سنگ انجام می‌شود و تقریبا همان پیکره تراشی است.

وی ادامه داد: من تازه این کار را در مشهد شروع کرده‌ام و بسیار کم است. تقریبا جزو اولین نفراتی هستم که این کار را در مشهد انجام می‌دهم و برای فراگیری این هنر نزد استادان اصفهانی در تهران رفتم، زیرا وقتی در این شهر به دنبال آموزش بودم کسی نبود تا آن را یاد بدهد.

در ادامه حتما بخوانید ۱۶۰ اثر به هشتمین دوره داوری «مُهر اصالت ملی» رسید | صنایع‌دستی باید از تزئینی‌بودن به کاربردی‌بودن برسد + فیلم

تلفیقی از رنگ و نقش در گلیم‌های ذهنی بافت

عزت ساجدی که با گلیم‌های سنتی خود از شهرستان قوچان در این نمایشگاه شرکت کرده است نیز گفت: من در زمینه گلیم بافی، گلیم‌های صادراتی ریز بافت و کیف‌هایی که با گلیم تلفیق می‌شوند فعالیت دارم.

وی از گلیم به عنوان اولین زیرانداز‌های انسان یاد کرد و افزود: در گلیم چله کشی افقی و عمودی داریم؛ عشایر برای حمل ونقل راحت‌تر چله کشی افقی انجام می‌دهند تا اگر بافت آن به پایان نرسید و قصد رفتن به جایی دیگر را داشتند، راحت‌تر آن را حمل کنند و ادامه بافت را انجام دهند.

برخی آثار به صورت ذهنی است؛ یعنی به اصطلاح نقشه سوزنی‌ها ذهنی بافت است و به گونه‌ای نیست که مانند قالی نقشه بکشند و روی دار اجرا کنند. آنچه در ذهنشان است پیاده می‌کنند و بداهه است مانند «سفره کُردی» که صادرات خوبی هم دارد. جنس نخ از پشم است و رنگ‌های آن هم می‌تواند طبیعی باشد و هم مصنوعی، اما گلیمی واجد ارزش است که رنگ‌های آن طبیعی و گیاهی باشد.

وی معتقد است اگر کسی به این هنر علاقه‌مند و در کار خود استمرار داشته باشد بازار کار آن خوب، اما زمان بر است. هنر قیمتی ندارد و کسی که به آن عشق بورزد به سمتش می‌آید. اکنون این هنر هنوز آموزش دارد و استقبال خوبی از آن می‌شود.